Η εφαρμογή της μεθόδου project στο πλαίσιο της διαθεματικότητας σε πολυπολιτισμικά σχολεία: από τη θεωρία στη διδακτική πράξη

Β΄ εφαρμογές

4. Προτεινόμενα projects για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Τα project αυτά αποτελούν προτάσεις που μπορεί να εντάξουν οι εκπαιδευτικοί στο πρόγραμμά τους, ανάλογα με την τάξη τους, τα ενδιαφέροντα των μαθητών και τις θεματικές περιοχές που έχουν αποφασίσει να ενσωματώσουν στην ύλη τους. Μπορούν να υλοποιηθούν, είτε προκειμένου να διερευνηθεί σε μεγαλύτερο εύρος μια θεματική περιοχή, είτε ανεξάρτητα από την ύλη που έχει τεθεί ως στόχος, ως διαθεματική δραστηριότητα, είτε στο πλαίσιο του προγράμματος «αδελφοποίηση των τάξεων με σχολεία της Ευρώπης- e-Twinning⁴». Ιδιαίτερα, οι εκπαιδευτικοί διαφόρων ειδικοτήτων της πολυπολιτισμικής τάξης της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης μπορούν να ενσωματώσουν στη διδασκαλία τους ποικίλες μορφές project (Fried-Booth 2002:34-104, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 2003, Φωτίου & Σουλιώτη 2006), προκειμένου να εμπλέξουν ενεργά τους αλλοδαπούς μαθητές στη διαδικασία της μάθησης και να τους εντάξουν ομαλά στο περιβάλλον του σχολείου. Επιπλέον, λειτουργούν θετικά και σε πολλά άλλα επίπεδα (Nικολάου 2000:221-22, Σουλιώτη 2005:11 ).

Είναι διαβαθμισμένης δυσκολίας και διαρκούν από μία ώρα ως και έτος (θεατρική παράσταση). Μέρος αυτών μπορεί να ανατεθεί και ως εργασία για το σπίτι, όταν δοθούν οι ανάλογες οδηγίες, έχουν εξοικειωθεί οι μαθητές με τη διαδικασία και είναι σε θέση να το διεκπεραιώσουν χωρίς τη βοήθεια άλλων. Ακολουθούν οι προτάσεις:

• Γνωριμία με τη χώρα προέλευσης των μαθητών. Αποτύπωση σε ένα ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο χάρτη των χωρών προέλευσης των μαθητών με τις σπουδαιότερες πόλεις, ποτάμια, βουνά και τις περιοχές προέλευσής τους.
• Έρευνα: «Το Ταξίδι της Οικογένειάς μου»: Ποιοι / πόσοι από τους συγγενείς μου ταξίδεψαν μακριά και έμειναν για ένα διάστημα σε άλλον τόπο από αυτόν όπου γεννήθηκαν, μέσα ή έξω από την Ελλάδα. Πού; Παίρνω συνέντευξη από αυτούς τους συγγενείς, για να μάθω μία θετική και μία αρνητική εμπειρία από τον νέο τόπο διαμονής τους. Σε παγκόσμιο χάρτη σημειώνουμε με κλωστή διαφορετικού χρώματος τα ταξίδια κάθε οικογένειας.
• «Όλοι διαφορετικοί όλοι ίσοι» Όλοι οι μαθητές ζωγραφίζουν το ίδιο θέμα σε χαρτί ίσου μεγέθους (π.χ. αντιγραφή ενός σπουδαίου πίνακα) και κάνουν κολλάζ με τα έργα τους.
• Αναζήτηση, καταγραφή και ταξινόμηση τραγουδιών από τις χώρες προέλευσης των μαθητών, που έχουν μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα και το αντίθετο.
• Διεξαγωγή έρευνας για κοινά και διαφορετικά έθιμα της Ελλάδας και της χώρας προέλευσης των μαθητών, τα οποία αφορούν σε διάφορες πτυχές της ζωής (π.χ. εορτές, φαγητό, καθημερινές συνήθειες, γάμοι, τελετές κλπ).
• Συλλογή μικρών αγγελιών από εφημερίδες ελληνικές και από τις χώρες προέλευσης των μαθητών, καταγραφή των προσόντων, που απαιτούνται για συγκεκριμένες θέσεις εργασίας, σύγκριση μεταξύ τους και επισήμανση κοινών στοιχείων.
• Επισήμανση ξένων δανείων στην ελληνική γλώσσα. Υπάρχουν πολλές ξένες λέξεις, τις οποίες χρησιμοποιούμε στην Ελλάδα. Βρίσκουν τις κοινές ρίζες σε λέξεις της ελληνικής και σε λέξεις άλλων γλωσσών. Γράφουν κείμενο κατά ομάδες με όσες περισσότερες από αυτές τις κοινές λέξεις μπορούν. Βραβεύεται η ομάδα με τις περισσότερες κοινές λέξεις.
• Δημιουργία άλμπουμ με ενημερωτικό υλικό, φωτογραφίες, cd, κείμενα επίκαιρα από περιοδικά και εφημερίδες, κείμενα των μαθητών, ζωγραφιές για θέματα που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το άλμπουμ θα κατατεθεί στη βιβλιοθήκη του σχολείου.
• Παρουσίαση λογοτεχνικών βιβλίων με διαπολιτισμικό θέμα από μαθητές στην τάξη, στην οποία παίρνουν μέρος και αλλοδαποί μαθητές. Συνδιοργάνωση με μαθητές ευρωπαϊκής τάξης και κοινή παρουσίαση μέσω τηλεδιάσκεψης .
• Έκδοση πολυγλωσσικού περιοδικού ή πολυγλωσσικής εφημερίδας σε διάφορες γλώσσες, τις οποίες μιλούν οι μαθητές των τάξεων. Περιέχει άρθρα, γεγονότα, αστεία, περιγραφές, απόψεις που απορρέουν από τα διάφορα μαθήματα και από τα ενδιαφέροντα των μαθητών.
• Δημιουργία ιστοσελίδας της τάξης τους στο Internet, όπου οι μαθητές και οι αλλοδαποί (στη γλώσσα τους) θα παρουσιάζουν διάφορα από τα παραπάνω θέματα και θα ζητούν από τους επισκέπτες της ιστοσελίδας να θέσουν νέες ιδέες.
• Παρουσίαση ή αναπαράσταση εποχιακών γιορτών, όπως: των Χριστουγέννων, του Πάσχα, της Αποκριάς κλπ. και συνηθειών ή εθίμων που έχουν σχέση μ' αυτά. Προβάλλονται, κυρίως, στοιχεία που μας ενώνουν από τα έθιμα όλων των χωρών των μαθητών μας. Οργανώνεται έκθεση με φωτογραφικό υλικό, με χριστουγεννιάτικες κλπ. κάρτες με ευχές σε όλες τις γλώσσες των μαθητών της τάξης και άλλες δημιουργίες των μαθητών, τις οποίες πουλάνε για κοινωφελή σκοπό. Κλείνει η εκδήλωση με μπουφέ από φαγητά από όλες τις χώρες και μοιράζεται ένα φυλλάδιο με γιορτινές συνταγές από όλες τις χώρες των μαθητών.
• Μελέτη και έρευνα ενός προβλήματος, όπως για παράδειγμα του καπνίσματος. Δημιουργία αφίσας αντικαπνιστικής με οδηγίες, παραινέσεις ή καταγραφή στατιστικών δεδομένων. Μελέτη του σχολικού κανονισμού και δημιουργία αφίσας με τους κανόνες και τα δικαιώματα των εμπλεκόμενων στη σχολική ζωή. Ανταλλαγή αφίσας με την τάξη σχολείου της Ευρώπης.
• Διαγωνισμός ανάμεσα στους μαθητές αδελφοποιημένων τάξεων καλύτερου έργου τέχνης, ποιήματος, τραγουδιού, ιστορίας, παραμυθιού κτλ
• Περιγραφή και παρουσίαση του σχολείου, της σχολικής ζωής, του προφίλ των μαθητών, των ενδιαφερόντων τους, του τρόπου διδασκαλίας των μαθημάτων, των εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων του σχολείου στην άλλη τάξη ενός ευρωπαϊκού σχολείου, μέσω e mail.
• Οργάνωση ενός ταξιδιού από κοινού. Συγκέντρωση πληροφοριών για τον τόπο, τη διαμονή, τα αξιοθέατα, το ταξίδι και συζήτηση για τις καλύτερες και οικονομικότερες λύσεις με τους μαθητές της άλλης χώρας. Προτάσεις και συζητήσεις, μέσω e mail, ραντεβού στον τόπο επιλογής του ταξιδιού, οργάνωση της ξενάγησης από τους μαθητές, ανατροφοδότηση της σχέσης τους με την άμεση επικοινωνία
• Ανταλλαγή άρθρων για τη σχολική εφημερίδα ή δικτυακό τόπο των σχολείων με θέμα: «Ξενάγηση στην πόλη μου». Οι μαθητές δημιουργούν με τη βοήθεια των ΤΠΕ ένα πολυτροπικό διαφημιστικό κείμενο για τον τόπο απ' όπου κατάγονται οι ίδιοι και προσπαθούν να πείσουν έναν «ταξιδιώτη» να επισκεφθεί τον τόπο τους.
• Θεατρική παράσταση, η οποία θα αναφέρεται σε ένα θέμα που θα δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να γνωρίσουν τον «άλλο», μπαίνοντας στη θέση του και γνωρίζοντας τη συναισθηματική του κατάσταση. Η θεατρική τέχνη θεωρείται εύκαμπτο και ανεξάντλητο μέσο διδασκαλίας, το οποίο προσφέρει ευρύτατο πεδίο εφαρμογής ποικίλων projects, βασισμένα στις αρχές της διαπολιτισμικής αγωγής.
• Συγκέντρωση όλων των επιθέτων που αναφέρονται στον Οδυσσέα και με βάση αυτά να σκιαγραφήσουν την προσωπικότητά του.
• Πώς προσεγγίζεται ο «άλλος» στην Οδύσσεια, π.χ. κατά την επίσκεψη της Αθηνάς στην Ιθάκη, κατά την επίσκεψη του Τηλέμαχου στην Πύλο, κατά την επίσκεψη του Οδυσσέα σε διάφορα μέρη κλπ.
• Πώς προσεγγίζεται «ο άλλος» από τον Ηρόδοτο στο κείμενο της Α΄ Γυμνασίου, Ηροδότου Ιστορίες, π.χ. σεβασμός του Ηροδότου για τους μεγάλους πολιτισμούς της Ανατολής, μη υποτίμηση του αντιπάλου κλπ.
• Να συγκεντρώσουν τα διάφορα ήθη και έθιμα που αφορούν στη φιλοξενία από την Οδύσσεια και να γίνει μια σύγκριση με το σήμερα. Ποια διατηρήθηκαν και γιατί;
• Στο σχολείο, αναλαμβάνουν οι εκπαιδευτικοί και διάφορες άλλες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα μέσα και έξω από το σχολείο. Τέτοιες είναι μουσικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, επισκέψεις σε μουσεία ή σε χώρους με ενδιαφέρον ιστορικό, περιβαλλοντικό, οργανώσεις σχολικών εορτών κλπ., οι οποίες μπορούν να οργανωθούν αποτελεσματικότερα με τη μέθοδο project.

5. Διαθεματικό project για την προσέγγιση του θέματος της μετανάστευσης⁵

Στο πλαίσιο της διαθεματικότητας και της μεθόδου project προτείνουμε μια σειρά από δραστηριότητες για την προσέγγιση του θέματος της μετανάστευσης από τους μαθητές, το οποίο ή προσεγγίζει διαθεματικά ένας εκπαιδευτικός ή συνεργάζονται εκπαιδευτικοί διαφόρων ειδικοτήτων της τάξης, προσεγγίζοντάς το από την οπτική του δικού τους μαθήματος ο καθένας. Ακολουθούνται από τους εκπαιδευτικούς τα στάδια της μεθόδου project.

Διδακτικοί στόχοι

Η διαθεματική προσέγγιση αυτού του θέματος προτείνεται στην αρχή του σχολικού έτους για τις πολυπολιτισμικές τάξεις με στόχο:

• Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι η μετανάστευση είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο και ότι «ξένος» μπορεί να είναι ο καθένας τους, όταν ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές περιστάσεις το επιβάλλουν.
• Να εξετάσουν το θέμα της μετανάστευσης από πολλές οπτικές και να επισημάνουν τις διασυνδέσεις τους για την πληρέστερη κατανόησή του.
• Να εξοικειωθούν οι μαθητές με το φαινόμενο της μετανάστευσης και να εκδηλώσουν θετική στάση στους μετανάστες μαθητές, χωρίς να δημιουργούν ρατσιστικές συμπεριφορές στο σχολείο.

Σχήμα 1.
Project Μετανάστευση

Διαθεματικές δραστηριότητες

• Ο φιλόλογος, στο πλαίσιο του δικού του μαθήματος, επιλέγει ένα λογοτεχνικό κείμενο σχετικό με τη μετανάστευση και οργανώνει ένα σχέδιο εργασίας με τους μαθητές, τηρώντας τα στάδια που αναφέρθηκαν. Αναθέτει σε ομάδες μαθητών να επεξεργαστούν ερωτήσεις σχετικές με το θέμα (π.χ. αίτια, προορισμοί, δυσκολίες, συναισθήματα, εμπειρίες κ.ά), να ερευνήσουν, να ανακαλύψουν, να καταγράψουν στοιχεία τα οποία παρουσιάζουν κατά ομάδες στην τάξη και στη συνέχεια αξιολογούν την εργασία τους. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία οι γηγενείς και αλλοδαποί μαθητές της τάξης εξοικειώνονται με το φαινόμενο της μετανάστευσης, αντιλαμβάνονται ότι το να βρίσκεσαι σε μια τάξη με αλλοδαπούς μαθητές δεν αποτελεί εξαίρεση στην κοινωνία μας, αλλά κάτι πολύ συνηθισμένο, με αποτέλεσμα οι μεν γηγενείς να αλλάξουν στάση απέναντι στους συμμαθητές τους, οι δε αλλοδαποί επιτυγχάνουν ευκολότερα την ένταξή τους στην ομάδα.
• Στο μάθημα της Ιστορίας μπορεί να διερευνήσει το θέμα της μετανάστευσης για τους Έλληνες διαχρονικά, από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα, αναλαμβάνοντας κάθε ομάδα και μια χρονική περίοδο.
• Στο ίδιο πλαίσιο με τους φιλολόγους μπορεί να εργαστούν και οι εκπαιδευτικοί των ξένων γλωσσών. Εναλλακτικά θα μπορούσαν να αναλάβουν την έκδοση πολυγλωσσικού περιοδικού ή μιας πολυγλωσσικής εφημερίδας στην οποία θα παρουσιάσουν τα συμπεράσματα από τα παραπάνω ερωτήματα.
• Οι μαθηματικοί ή και οι φυσικοί αναθέτουν μια μικρή έρευνα στην οποία θα παρουσιάσουν στατιστικά στοιχεία και πίνακες, για να διαπιστώσουν ότι όλοι τους έχουν έναν αριθμό γνωστών και φίλων, που βρίσκονται για διάφορους λόγους μακριά από την πατρίδα τους.
• Στο μάθημα της γεωγραφίας υλοποιούν τα δύο πρώτα σχέδια εργασίας που προτείνονται στην παράγραφο 4.1.
• Στο μάθημα των καλλιτεχνικών προσεγγίζεται το θέμα της μετανάστευσης μέσα από την τέχνη, που είναι ένας άλλος τρόπος επικοινωνίας. Τα θέμα «όλοι διαφορετικοί όλοι ίσοι» προτείνεται για μια διαπολιτισμική επικοινωνία μέσα από την τέχνη.
• Οι εκπαιδευτικοί της μουσικής τους αναθέτουν να συλλέξουν τραγούδια από τη χώρα τους με αντίστοιχο περιεχόμενο και να τα παρουσιάσουν στην τάξη. Με αυτόν τον τρόπο «νομιμοποιούνται» πολιτιστικά στοιχεία των άλλων χωρών και γίνονται σεβαστά από τους γηγενείς μαθητές, κάτι που διευκολύνει αφάνταστα την κοινωνική τους προσαρμογή και τη διαπολιτισμική επικοινωνία. (Τσιάκαλος 2000).
• Στο μάθημα των θρησκευτικών οι ίδιοι μαθητές θα ανακαλύψουν κοινά σημεία πρόσβασης στα ονόματά τους, στις γιορτές, στα ήθη και έθιμα, στα θρησκεύματα, όταν πρόκειται για μεγαλύτερους μαθητές.
• Το μάθημα της πληροφορικής τους δίνει πολλές ευκαιρίες να διερευνήσουν το θέμα από μιαν άλλη οπτική και να δώσουν διάσταση στο θέμα τους, όπως για παράδειγμα να οργανώσουν από κοινού ένα θέμα με μια τάξη ενός ευρωπαϊκού σχολείου.
• Στο μάθημα της γυμναστικής, δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές να επικοινωνούν μεταξύ τους και με τη «γλώσσα του σώματος», η οποία διευκολύνει, ιδιαίτερα, όσους δυσκολεύονται στη γλωσσική επικοινωνία. Οι μαθητές χαίρονται, παίζουν, εκφράζουν τα συναισθήματά τους, συνεργάζονται, αποκτούν οικειότητα και φιλικές σχέσεις, χορεύουν χορούς από διαφορετικές χώρες και το μάθημα αποκτά ενδιαφέρον και διαπολιτισμικό χρώμα.

Συμπερασματικά, ο κάθε εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να προσαρμόσει στο πλαίσιο της διαθεματικότητας και στο κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα ένα μικρό ή μεγαλύτερο project, με στόχο να εμπνεύσει τον μαθητή για συμμετοχή στην ομάδα, να ενθαρρύνει την αποδοχή του από την τάξη και τέλος να τον διδάξει πώς να αντλεί από το μάθημα όχι μόνο γνώσεις αλλά και το ενδιαφέρον για το διαφορετικό (Byram 1997:33).

6. Παραδείγματα από τις εργασίες των εκπαιδευτικών που πήραν μέρος στο επιμορφωτικό πρόγραμμα και αφορούν στα στάδια εφαρμογής της μεθόδου⁶

α) Πρώτο στάδιο
Aπόσπασμα από το θέμα: «Θρησκευτικά Μνημεία της Πόλης μας»

( Υλοποιήθηκε σε Λύκειο της Πόλης των Ιωαννίνων)

Το αρχικό ερέθισμα για την επιλογή του θέματος. Προβληματισμός

Η εκδήλωση του σχολείου για την ενδοσχολική βία, καθώς και το θέμα της έκθεσης-έκφρασης σχετικά με τον ρατσισμό και τις στερεότυπες αντιλήψεις, αποτέλεσαν την αρχή του προβληματισμού. Η ύπαρξη στη συγκεκριμένη πόλη μνημείων από τρεις διαφορετικές κοινότητες Εβραίων, Χριστιανών, Μουσουλμάνων αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα για έναν γόνιμο προβληματισμό και ευαισθητοποίηση στα θέματα της διαχείρισης των προβλημάτων που ανακύπτουν στις σημερινές πολυπολιτισμικές κοινωνίες.

Σχεδιασμός δραστηριοτήτων

Οι μαθητές και ο εκπαιδευτικός κατέληξαν έπειτα από καταιγισμό ιδεών στις εξής δραστηριότητες:

Ομάδα Α΄

• Περιήγηση στο Δημοτικό Μουσείο (οπού φιλοξενούνται αντικείμενα και των τριών κοινοτήτων).
• Επιτόπια επίσκεψη στη δημοτική βιβλιοθήκη της πόλης μας για διερεύνηση βιβλιογραφίας.
• Επιτόπια επίσκεψη στα Γενικά Αρχεία (εξέταση εγγράφων).
• Χρήση του διαδικτύου στο σχολικό εργαστήριο.

Ομάδα Β΄

• Επίσκεψη στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου για σχετική βιβλιογραφική έρευνα πηγών με πρωτογενές υλικό, δημοσιευμένο ή αδημοσίευτο.
• Περιήγηση στα θρησκευτικά μνημεία: εβραϊκή συναγωγή, Ασλάν τζαμί κ.ά.
• Επικοινωνία με εκπροσώπους της ισραηλινής κοινότητας της πόλης μας για προσωπικές μαρτυρίες.

Ομάδα Γ΄

• Φωτογράφηση της σημερινής κατάστασης, όπου επιτρέπεται, αναζήτηση φωτογραφιών – απεικονίσεών τους για την αντίστοιχη χρονική περίοδο.
• Παρατήρηση της φθοράς τους, συζήτηση για τα αίτια (παρελθόν-παρόν-μέλλον) και ερμηνεία των αιτίων (διάβρωση, εγκατάλειψη, καταστροφές κλπ). Συζήτηση με υπεύθυνους για τη συντήρηση αυτών των χώρων. Προσπάθειες που έγιναν για την αποκατάστασή τους, αλλά και προβλήματα που υπάρχουν.
• Επαγγέλματα που συνδέονται με τις αποκαταστάσεις των μνημείων, έργων τέχνης.

β)Δεύτερο στάδιο: υλοποίηση των δραστηριοτήτων

Απόσπασμα από το θέμα: Όλοι ίδιοι, όλοι διαφορετικοί

( Υλοποιήθηκε σε Λύκειο του Νομού Θεσπρωτίας)

Με αφορμή την ανάγνωση κειμένου πραγματοποιήθηκε συζήτηση με τη μέθοδο στρογγυλής τραπέζης. Οι μαθητές κλήθηκαν να εκφράσουν ελεύθερα τις απόψεις τους πάνω σε διάφορα ζητήματα σχετικά με τον ρατσισμό και τις προκαταλήψεις. Οι απόψεις καταγράφηκαν και ταξινομήθηκαν σχηματίζοντας αντιθετικά ζεύγη. Με βάση την κατάταξη αυτή, η τάξη χωρίστηκε σε δύο πτέρυγες. Η κάθε πτέρυγα ανέλαβε την υπεράσπιση ή την κατάρριψη μιας θέσης μέσα από τη διεξαγωγή αγώνα επιχειρημάτων ή του παιχνιδιού ρόλων. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

Αγώνας επιχειρημάτων:

• Οι μετανάστες προσφέρουν ≠ επιβαρύνουν την οικονομία μιας χώρας
• Οι μετανάστες γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης ≠ προκαλούν προβλήματα
• Οι μετανάστες εμπλουτίζουν ≠ αλλοιώνουν τον πολιτισμό μιας χώρας

Παιχνίδι ρόλων:

• Γηγενής εργαζόμενος – μετανάστης εργαζόμενος
• Γηγενής γονέας μαθητή – μετανάστης γονέας μαθητή

Στη συνέχεια, και σύμφωνα με τον καταμερισμό που είχε προηγηθεί, οι μαθητές συγκρότησαν τρεις ομάδες:

Ομάδα Α
Έργο της πρώτης ομάδας ήταν η διερεύνηση του τρόπου παρουσίασης των ζητημάτων που σχετίζονται με τον ρατσισμό από τα ΜΜΕ και την επίδραση που ασκούν αυτά στη δημιουργία και στη διάδοση στερεότυπων και ρατσιστικών αντιλήψεων. Στην έρευνά τους οι μαθητές αυτής της ομάδας αναζήτησαν υλικό κυρίως από τον έντυπο τύπο (εφημερίδες, περιοδικά) και το διαδίκτυο. Το υλικό που συγκεντρώθηκε (άρθρα, φωτογραφίες, εικόνες κ.ά) χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία κολάζ⁷ και άλλων πολυτροπικών κειμένων με αντιρατσιστικό περιεχόμενο (βλ. παράρτημα εικόνα 1 & 2).

Οομάδα Β
Οι μαθητές της δεύτερης ομάδας ανέλαβαν να διερευνήσουν τη συντήρηση (συγκαλυμμένη ή απροκάλυπτη) ρατσιστικών αντιλήψεων και τη μετάδοση ρατσιστικών μηνυμάτων μέσα από κινηματογραφικές ταινίες ή μουσικά κομμάτια. Επίσης, αναζήτησαν έργα από τον κινηματογράφο ή την τηλεόραση που έχουν αντιρατσιστικό περιεχόμενο και επέλεξαν ένα από αυτά για προβολή. Τέλος, η ομάδα ανέλαβε τη σύνταξη κριτικής της ταινίας.

Ομάδα Γ
Τέλος, η τρίτη ομάδα ανέλαβε να ανιχνεύσει τις απόψεις των μαθητών του σχολείου σχετικά με τους μετανάστες και τις στάσεις τους απέναντι σε άτομα με διαφορετικό εθνικό και κοινωνικό υπόβαθρο. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο του ερωτηματολογίου, το οποίο συνέταξαν οι μαθητές αντλώντας στοιχεία από σχολικά εγχειρίδια ή το διαδίκτυο, θέτοντας παράλληλα και δικά τους, πρωτότυπα, ερωτήματα.

γ) Τρίτο Στάδιο: Παρουσίαση

Απόσπασμα από το Θέμα: «Γυναίκες και δούλοι: δύο περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες στην αρχαία Ελλάδα»

(Υλοποιήθηκε σε Λύκειο του Ν. Άρτας)

Ενδοομαδική και διομαδική παρουσίαση: το τελικό σχέδιο κάθε ομάδας αξιολογείται και δοκιμάζεται ενδοομαδικά και παρουσιάζεται στις υπόλοιπες ομάδες.

• Οι ομάδες Α και Β επέλεξαν ως τρόπο παρουσίασης την προβολή των πορισμάτων τους με την χρήση του προγράμματος Power point.
• Η ομάδα Γ επέλεξε ως τρόπο παρουσίασης βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις ηλικιωμένων και νεώτερων γυναικών, την προβολή γραφημάτων που καταδεικνύουν τις συνηθέστερες ασχολίες μιας σύγχρονης γυναίκας στα χρονικά όρια ενός 24ώρου.
• Η ομάδα Δ επέλεξε ως τρόπο παρουσίασης την προβολή έργων τέχνης της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου (αρχαίων αγαλμάτων, επιτύμβιων στηλών, αγγειογραφίας) με τη χρήση του προγράμματος Power point, καθώς και την έκθεση προσωπικών καλλιτεχνημάτων των μαθητών.

δ) Τέταρτο στάδιο αξιολόγησης

Θέμα:«Πράσινες» Υπηρεσίες Διαδικτύου.

(Υλοποιήθηκε σε ΕΠΑΛ Ν. Ιωαννίνων)

Μετά την παρουσίαση, ακολούθησε συζήτηση και προσπάθεια αξιολόγησης της διαδικασίας αλλά και αυτοαξιολόγησης⁸. Οι περισσότεροι μαθητές βρήκαν αρκετά ενδιαφέρουσα τη διαδικασία συγκρότησης του ερωτηματολογίου, καθώς ήταν κάτι με το οποίο δεν είχαν ασχοληθεί, ενώ τους άρεσε ιδιαίτερα η διαδικασία της συλλογής των απαντήσεων από τους μαθητές και καθηγητές του σχολείου. Ιδιαίτερα θετική ήταν και η στάση τους απέναντι στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο, για την οποία εξέφρασαν την προτίμησή τους σε σχέση με πιο παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας. Κατά την αξιολόγηση του ρόλου τους στην ομάδα, υπήρξαν και περιπτώσεις μαθητών οι οποίοι παραδέχθηκαν ότι ο ρόλος τους στο παραγόμενο αποτέλεσμα ήταν μικρότερος, καθώς υπερίσχυσαν κάποια άλλα μέλη της ομάδας, που έπαιρναν περισσότερες πρωτοβουλίες. Θα πρέπει να επισημανθεί, επίσης, ότι δεν παρατηρήθηκε καμία διαφορά στη συμμετοχή και των αλλοδαπών μαθητών, καθώς η φύση του θέματος ήταν τέτοια που αφορούσε εξίσου όλους τους μαθητές.