Διαφοροποίηση της διδασκαλίας με χρήση της εννοιολογικής χαρτογράφησης: τα διδακτικά σενάρια των εκπαιδευτικών

4. Σχεδιασμός διδακτικών σεναρίων εννοιολογικής χαρτογράφησης από εκπαιδευτικούς

Για την τεκμηρίωση της θεωρίας που περιγράψαμε στις προηγούμενες ενότητες, θα αναφερθούμε στις εργασίες που δημιούργησαν οι εκπαιδευτικοί κατά τη διάρκεια ενός επιμορφωτικού σεμιναρίου με θέμα τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας μέσα από τη χρήση εννοιολογικών χαρτών. Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος «Εκπαίδευση Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων Μαθητών»⁴ και είχε ως στόχο την εξοικείωση των συμμετεχόντων με τη θεωρία και τις τεχνικές της εννοιολογικής χαρτογράφησης στην κατεύθυνση της διαφοροποιημένης διδασκαλίας. Συμμετείχαν 52 δάσκαλοι και καθηγητές διαφόρων ειδικοτήτων από την περιοχή της Ηπείρου, οι οποίοι είχαν εκδηλώσει την επιθυμία να εξοικειωθούν με τη θεωρία και τις τεχνικές της εννοιολογικής χαρτογράφησης με στόχο τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας τους. Το σεμινάριο απέβλεπε στη σύνδεση της εννοιολογικής χαρτογράφησης με τις σύγχρονες επιστημολογικές θεωρήσεις της Διδακτικής (διαφοροποίηση, εποικοδομισμός, εικονιστικός γραμματισμός, κριτική σκέψη, μάθηση με νόημα, αφήγηση ιστοριών κ.λπ.), την ανάλυση της δομής και λειτουργίας των εννοιολογικών χαρτών, καθώς και την ανάδειξη των δυνατοτήτων που υπάρχουν για εφαρμογή τους στη διδακτική πράξη. Σημαντικός στόχος ήταν να εμπλακούν οι συμμετέχοντες σε διαδικασίες εφαρμογής της θεωρίας στην πράξη.

Το σεμινάριο είχε το χαρακτήρα μικτής μάθησης, καθώς συνδύαζε δύο πρόσωπο-με-πρόσωπο συναντήσεις (στην αρχή και στο τέλος της επιμορφωτικής δράσης), καθώς και ένα ενδιάμεσο διάστημα εξ αποστάσεως μάθησης στον ιδιωτικό, προσωπικό χώρο του κάθε εκπαιδευτικού (Marçal & Caetano 2010). Επίσης, προέβλεπε την εφαρμογή στην πράξη της θεωρητικής γνώσης που είχαν αποκομίσει οι συμμετέχοντες κατά την πρώτη συνάντηση⁵.

Πιο συγκεκριμένα, η πρώτη διά ζώσης συνάντηση περιλάμβανε εισηγήσεις της επιμορφώτριας, συζητήσεις με τους εκπαιδευτικούς και παραδείγματα διδακτικών πρακτικών συναφή ή ανεξάρτητα από ειδικότητα, όπως ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης, ανάδυση των αναπαραστάσεων των μαθητών, ηθική ανάπτυξη, διαπολιτισμική εκπαίδευση, προώθηση της συναισθηματικής νοημοσύνης και προώθηση του οπτικού γραμματισμού. Στη δεύτερη συνάντηση παρουσιάστηκαν επιλεγμένες εργασίες των συμμετεχόντων σε μορφή διδακτικών σεναρίων τα οποία είχαν εκπονηθεί στη διάρκεια της ασύγχρονης μάθησης, εφαρμόστηκαν στις τάξεις των εκπαιδευτικών και αξιολογήθηκαν από τους μαθητές.

Ακολουθώντας το μοντέλο της μικτής μάθησης για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών, στη διάρκεια του σεμιναρίου οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να κατασκευάσουν διδακτικά σενάρια που θα αξιοποιούν τις δυνατότητες της εννοιολογικής χαρτογράφησης για το γνωστικό αντικείμενο που διδάσκουν• κλήθηκαν επίσης να εφαρμόσουν τα διδακτικά σενάρια στην τάξη τους, αλλά και να αξιολογήσουν με κάποιον τρόπο την εφαρμογή αυτή στους μαθητές. Επειδή το αποτέλεσμα της δουλειάς των εκπαιδευτικών παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως παράδειγμα εκπαιδευτικού υλικού που δημιουργήθηκε από τους ίδιους τους διδάσκοντες, στη συνέχεια παρουσιάζουμε την ερευνητική προσέγγιση του υλικού αυτού (Δημητριάδου & Βράντση 2013).