Διαφοροποίηση της διδασκαλίας με χρήση της εννοιολογικής χαρτογράφησης: τα διδακτικά σενάρια των εκπαιδευτικών

1. Εισαγωγή

Η ετερογένεια του μαθητικού πληθυσμού στη χώρα μας (Frangoudaki 2004) απαιτεί τη διασφάλιση ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών για τους μαθητές που προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικο-πολιτισμικά περιβάλλοντα, βρίσκονται σε ποικίλα επίπεδα μαθησιακής ετοιμότητας και έχουν διαφορετικά ενδιαφέροντα και μαθησιακές προτιμήσεις (Dimitriadou & Efstathiou 2012). Γι' αυτό και οι εκπαιδευτικές πρακτικές θα πρέπει να υπερβαίνουν τις φορμαλιστικές, τυποποιημένες προσεγγίσεις και να εξελίσσονται σε ευέλικτες, συνεργατικές μορφές διδασκαλίας και μάθησης προς όφελος όλων των μαθητών (Tomlinson 2004, Κουτσελίνη-Ιωαννίδου 2008, Dimitriadou et al.2011). Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα εξάλλου έχουν δείξει ότι η διδακτική αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση προβλημάτων που σχετίζονται με τις πολυπολιτισμικές τάξεις συνδέεται τόσο με το θεωρητικό υπόβαθρο των εκπαιδευτικών όσο και με τον βαθμό ετοιμότητάς τους για διδακτικές πρακτικές που συνάδουν με τη διαπολιτισμική εκπαίδευση (Dimitriadou et al. 2009). Δεν μπορεί να αγνοηθεί βέβαια η ανάγκη εφαρμογής της σχολικής ένταξης και για παιδιά με αναπηρίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (Αργυρόπουλος 2013).

Από την άλλη μεριά, οι ραγδαίες εξελίξεις της εποχής μας και οι νέες ορίζουσες της εκπαιδευτικής πράξης σηματοδοτούν αλλαγές στις πρακτικές γραμματισμού που εφαρμόζονται στο σχολείο (Cope & Kalantzis 2000). Προκύπτει έτσι η ανάγκη ανανέωσης του πλαισίου επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε επίπεδο δομών, μεθόδων και περιεχομένων (Sayer 2006), με βάση την αξιοποίηση εκπαιδευτικών μοντέλων που απομακρύνονται από τα παραδοσιακά πρότυπα της θεσμοθετημένης μάθησης. Ζητούμενο είναι η μετάθεση της εκπαιδευτικής ευθύνης στους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, η αξιοποίηση μεταγνωστικών και μετασυναισθηματικών ικανοτήτων από μέρους τους και η ενδυνάμωσή τους σε δεξιότητες γραμματισμού, αυτορρύθμισης και εμπλοκής σε ερευνητικές διαδικασίες (Bakkenes et al. 2010). Η μελέτη των συνθηκών και των παραμέτρων που σχετίζονται με τα παραπάνω έχουν ανοίξει νέες προοπτικές για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών (Coolahan 2002, Koutselini 2008).

Στo κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται οι δυνατότητες που προσφέρει η χρήση της εννοιολογικής χαρτογράφησης στην κατεύθυνση της διαφοροποίησης της σχολικής εργασίας. Η θεωρητική προσέγγιση του θέματος τεκμηριώνεται με την ανάλυση των διδακτικών σεναρίων που δημιούργησαν οι εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο ενός προγράμματος επιμόρφωσης εκπαιδευτικών πάνω στο θέμα.