Η ενδοσχολική επιμόρφωση ως μοχλός επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών

Περιεχόμενα

Συζήτηση

Προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε το παράδειγμα μιας επιμορφωτικής πρακτικής, όπως αυτή υλοποιήθηκε σε 20 δημοτικά σχολεία της 2ης Περιφέρειας Π.Ε. Αχαΐας.

Η επιμορφωτική αυτή προσπάθεια στόχευε κυρίως να αναδείξει την ανάγκη συνεργασίας των εκπαιδευτικών. Δυστυχώς, δεν έχει αναπτυχθεί όσο θα έπρεπε ακόμα στη χώρα μας κουλτούρα συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών. Σπάνια «ανοίγουμε» τη σχολική τάξη στους άλλους και ζητάμε τη γνώμη ή τη βοήθειά τους. Η απουσία του θεσμού της ενδοσχολικής επιμόρφωσης είναι εμφανής. Ο θεσμός της ενδοσχολικής επιμόρφωσης έχει συνδεθεί στη χώρα μας κυρίως με το έργο «Ενδοσχολική Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών», που υλοποιήθηκε την τριετία 1997-2000 υπό την εποπτεία του Καθηγητή Παναγιώτη Ξωχέλλη. Κύριος στόχος του έργου ήταν «να εισαγάγει τη συγκεκριμένη μορφή επιμόρφωσης στην Ελλάδα σε μια εποχή όπου η επιμορφωτική πολιτική χρειάζεται ριζική αναθεώρηση και ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του εκπαιδευτικού συστήματος θεωρείται τροχοπέδη για την ποιοτική αναβάθμισή του» (Παπαναούμ 2001: 39). Το έργο, το οποίο είχε πανελλήνια εμβέλεια και τριετή διάρκεια, προσπάθησε να αξιοποιήσει τις αρχές μάθησης των ενηλίκων και να προσαρμοστεί στις ανάγκες των επιμορφούμενων6.

Η δράση που παρουσιάσαμε στόχευε, επίσης, να αναδείξει τον συμβουλευτικό ρόλο του σχολικού συμβούλου. Σε διδακτικό επίπεδο στόχευε να δείξει ότι μια διδασκαλία πρέπει να είναι στοχευμένη, να αξιοποιείται ο χρόνος των 45΄, όπως επίσης να αξιοποιούνται οι πηγές στην Ιστορία και η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία.
Από τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών, μετά την παρακολούθηση της δειγματικής διδασκαλίας και την αξιολόγηση -συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων που ακολούθησε-, φάνηκε ότι κέντρισε το ενδιαφέρον τους η παρουσίαση των στόχων του μαθήματος, η χρήση των πηγών και η επικοινωνία με τους μαθητές και τις ομάδες. Τρεις μήνες μετά, έχοντας οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί υλοποιήσει κάποιες από τις ιδέες και προτάσεις που παρουσιάσαμε με τη δειγματική διαδικασία, απάντησαν στην πλειοψηφία τους ότι εφαρμόζουν τη ρητή αναφορά των στόχων του μαθήματος στην αρχή της ενότητας. Διαπίστωσαν ότι αυτό βοηθά τους μαθητές να παραμένουν πιο συγκεντρωμένοι στις απαιτήσεις του μαθήματος και να συμμετέχουν ενεργητικά. Ταυτόχρονα κινητοποιεί και τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, ενώ λειτουργεί και απενοχοποιητικά, αφού η επιλογή των στόχων βοηθά στην καλύτερη διαχείριση του διδακτικού χρόνου. Ακόμα, η εναλλαγή του κειμένου με την ανάγνωση και επεξεργασία των πηγών, η μεγαλύτερη αξιοποίησή τους και η οργανική ένταξή τους στο μάθημα, αλλά και η προσπάθεια να σημειώνουν οι μαθητές σημαντικές λέξεις ή φράσεις, βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του μαθήματος. Εκείνο που έχει πραγματικά ενδιαφέρον είναι ότι προσπάθησαν να εφαρμόσουν κάποιες από τις προτάσεις και στα υπόλοιπα γνωστικά αντικείμενα (Π.χ. Γλώσσα, Μαθηματικά, Γεωγραφία, Φυσικά, Μελέτη Περιβάλλοντος, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή). Ορισμένοι, ωστόσο, ανέφεραν ότι δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν την κάθε ενότητα στο χρόνο των 45΄, ενώ αρκετοί έθεσαν ερωτήματα για τη διαδικασία αξιολόγησης των μαθητών στο μάθημα.

Συμπερασματικά, η επιμορφωτική προσπάθεια κρίνεται επιτυχημένη, επειδή αρκετοί εκπαιδευτικοί θέλησαν να δοκιμάσουν και να προσπαθήσουν να εντάξουν στην καθημερινή πρακτική κάποιες ιδέες και προτάσεις. Από τις συζητήσεις που έγιναν προέκυψε η ανάγκη δημιουργίας ενός φόρουμ (wiki) -το οποίο ήδη οργανώσαμε- όπου θα μπορούν να ανεβάζουν και να προτείνουν ιδέες, δραστηριότητες, πρακτικές. Επίσης, μετά και από δική τους επιθυμία δημιουργήθηκαν κοινότητες μάθησης7. Το επιμορφωτικό αυτό σεμινάριο ενέπλεξε όλο το προσωπικό του σχολείου, (έστω και αν κάποιοι συνάδελφοι των ειδικοτήτων βοηθούσαν απλώς στη φύλαξη των μαθητών των άλλων τάξεων), δημιούργησε αμφίδρομη πληροφόρηση μεταξύ των εκπαιδευτικών και του σχολικού συμβούλου, ενίσχυσε την αυτενέργεια, τον αναστοχασμό και την ερευνητική στάση (Ξωχέλλης & Παπαναούμ 2000). Τέλος, όπως και οι ίδιοι ανέφεραν, διαπίστωσαν πως τόσο η στοχοθεσία στην αρχή της παρουσίασης του μαθήματος όσο και η χρήση των πηγών είναι αποτελεσματικές, αφού συμβάλλουν στην αύξηση του ενδιαφέροντος, της συμμετοχής των μαθητών, καθώς και της καλύτερης κατανόησης της προσφερόμενης νέας γνώσης.

Ευχαριστίες

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τη συνάδελφο Ευανθία Καραμπάση (Med, εκπαιδευτικό ΠΕ70), η οποία βοήθησε στην οργάνωση του σεμιναρίου, στη συλλογή και επεξεργασία των ερωτηματολογίων.