Η ενίσχυση της λεξιλογικής ικανότητας στη γλωσσική διδασκαλία

Περιεχόμενα

Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Ελένη Βλέτση, Μαρία Μητσιάκη

Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη

Ομότιμη Καθηγήτρια Α.Π.Θ.

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Ομ. καθ. Γλωσσολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Α.Π.Θ. με μεταπτυχιακές σπουδές σε πολλά γαλλικά πανεπιστήμια στη Θεωρητική και Εφαρμοσμένη γλωσσολογία, στη Λεξικολογία, Λεξικογραφία, Υπολογιστική γλωσσολογία, Μορφολογία και Πειραματική φωνητική. 1998-2005: Επιστημονική υπεύθυνη του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών ΕΠΕΑΕΚ του Τμήματος Φιλολογίας ΑΠΘ με αντικείμενο τη διδακτική της Νεοελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Ερευνητικά ενδιαφέροντα: μελέτη του λεξιλογίου της νεοελληνικής γλώσσας (νεολογία, δανεισμός, σχηματισμός λέξεων (παράγωγα, σύνθετα), πολυλεκτικές λεξικές μονάδες, επιστημονική ορολογία, διδασκαλία λεξιλογίου και μορφολογικής δομής, ζητήματα ορθογραφίας, σύνταξη έντυπων και ηλεκτρονικών λεξικών της νέας ελληνικής). Σχεδίασε τη μορφή και τη δομή του Λεξικού της κοινής νεοελληνικής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών (1998) και επόπτευσε τη λεξικογραφική ομάδα από το 1976-1980. Έχει δημοσιεύσει 6 βιβλία, το Αντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής (2002 Θεσσαλονίκη, ΙΝΣ), 2 μεταφράσεις γλωσσολογικών έργων και πάνω από 130 επιστημονικά άρθρα σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά.


Ελένη Βλέτση

Υποψ. Δρ. Α.Π.Θ.

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Η Ελένη Βλέτση είναι πτυχιούχος Ελληνικής Φιλολογίας με ειδίκευση στη Γλωσσολογία από τη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.). Ολοκλήρωσε με βαθμό άριστα τις μεταπτυχιακές της σπουδές φοιτώντας στο διατμηματικό πρόγραμμα του Α.Π.Θ. «Γλωσσική επικοινωνία και η νεοελληνική ως δεύτερη/ξένη γλώσσα». Εκπονεί τη διδακτορική της διατριβή στο Α.Π.Θ. στο χώρο της Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας ερευνώντας το ρόλο της Νοηματικής Γλώσσας κατά την εκμάθηση ομιλούμενων γλωσσών ως δεύτερης γλώσσας από πληθυσμό με κώφωση/βαρηκοΐα. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στη γλωσσολογία των Νοηματικών Γλωσσών (Sign Language linguistics) και της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας με έμφαση στη διδασκαλία της νεοελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Συμμετέχει συστηματικά με ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες του χώρου, ενώ εργασίες της (ατομικές και σε συνεργασία) έχουν δημοσιευθεί σε πρακτικά συνεδρίων με κριτές και συλλογικούς τόμους. Διδάσκει τη νεοελληνική ως δεύτερη/ξένη γλώσσα σε ενήλικες από το 2005 συνεργαζόμενη με Πανεπιστήμια και εκπαιδευτικούς φορείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ από το 2008 είναι σταθερή συνεργάτιδα του Σχολείου Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Α.Π.Θ. Από το 2006 είναι μέλος της επιστημονικής και διαχειριστικής ομάδας έργου ευρωπαϊκών προγραμμάτων που αφορούν την εκπαίδευση αλλόγλωσσων μαθητών στην τυπική εκπαίδευση. Μιλάει τέσσερις ευρωπαϊκές γλώσσες και έχει δίπλωμα διερμηνείας στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα.


Μαρία Μητσιάκη

Υποψ. Δρ. Α.Π.Θ.

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Είμαι πτυχιούχος του τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ. με μεταπτυχιακές σπουδές στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία («Διδασκαλία της νέας ελληνικής ως δεύτερης/ ξένης γλώσσας»). Υπηρετώ ως φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και έχω ολοκληρώσει τη διδακτορική μου διατριβή στο Α.Π.Θ. ως υπότροφος του ΙΚΥ. Έχω διδάξει την ελληνική ως μητρική και ως δεύτερη γλώσσα (γυμνάσιο, λύκειο, Σχολείο Νέας Ελληνικής Α.Π.Θ., Ειδική Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης). Τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα εστιάζονται στη γλωσσική επεξεργασία, τη γλωσσική κατάκτηση και τη διδασκαλία της μητρικής και της δεύτερης γλώσσας. Έχω εργαστεί ως επιμορφώτρια σε προγράμματα και σεμινάρια που διοργάνωσε το Α.Π.Θ. και το ΥΠΑΙΘ. Έχω συμμετάσχει στη συγγραφή βιβλίων (λεξικό, εγχειρίδια γλωσσολογίας και διδακτικής), καθώς επίσης και στα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα για το Γυμνάσιο. Τέλος, συμμετείχα στη συγγραφή 20 επιστημονικών άρθρων.

pdf

Περίληψη

Με την παρούσα εργασία αναδεικνύεται η αναγκαιότητα της ενίσχυσης της λεξιλογικής ικανότητας των μαθητών με τρόπο στοχευμένο και ρητό στο πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας σε μια μικτή τάξη. Αξιοποιώντας τα διαθέσιμα θεωρητικά δεδομένα προτείνεται μια διδακτική εφαρμογή που βασίζεται στη χρήση στρατηγικών μάθησης για την κατάκτηση και εμπέδωση του λεξιλογίου που κρίνεται κάθε φορά διδακτέο. Για την επιλογή και οργάνωση του λεξιλογίου λαμβάνεται υπόψη το εύρος και το βάθος της λεξικής γνώσης, τα κριτήρια κατάταξής του σε βασικό και ακαδημαϊκό και η θεματική του κατηγοριοποίηση. Η διδακτική πρόταση περιλαμβάνει ποικιλία δραστηριοτήτων και λεξιλογικών ασκήσεων στο πλαίσιο των τεσσάρων γλωσσικών δεξιοτήτων, με γνώμονα την ευελιξία που οφείλει να χαρακτηρίζει μια διαφοροποιημένη διδασκαλία.

Λέξεις κλειδιά: θεματικό λεξιλόγιο, στρατηγικές μάθησης, μικτή τάξη, διαφοροποιημένη διδασκαλία

Abstract

This paper focuses on the long-neglected issue of vocabulary acquisition and enhancement in first and second language pedagogy. Firstly, we review theoretical and empirical research on vocabulary learning. Secondly, we elaborate a strategy-based and content-oriented vocabulary teaching proposal (domain: Communication-Media-Internet) to be applied in a mainstream classroom with language minority students. Different criteria were employed in order to select the words to be taught: classification into core and academic vocabulary, word frequency, etc. Our teaching intervention includes a variety of activities and vocabulary tasks driven by the flexibility required for differentiated teaching.

Keywords: thematic vocabulary, teaching strategies, multilingual class, differentiated instruction