Ένα σχολείο «εργάζεται διαπολιτισμικά»: Προϋποθέσεις και παιδαγωγικοί χειρισμοί

Περίληψη

Στο κείμενο διαπιστώνεται αρχικά μια αντίφαση μεταξύ επίσημης πολιτικής ρητορείας και εκπαιδευτικής πράξης, όσον αφορά τη διαχείριση της ετερότητας στην ελληνική εκπαίδευση. Επισημαίνονται οι προκλήσεις που θέτει το μεταναστευτικό φαινόμενο στην εκπαιδευτική διαδικασία, τίθεται ένα βασικό ερώτημα που συζητά την οπτική μας, όσον αφορά τη θέση των μεταναστών στην κοινωνία μας, ενώ προσδιορίζεται εν συντομία η ουσία της διαπολιτισμικής προσέγγισης. Στη συνέχεια, καταβάλλεται προσπάθεια να διευκρινιστεί το βασικό ερώτημα, σε ποιο πλαίσιο και με ποιους παιδαγωγικούς και διδακτικούς χειρισμούς είναι δυνατό να μάθουν οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί και το ίδιο το σχολείο να δρουν διαπολιτισμικά. Ειδικότερα, δίνεται έμφαση στην αναγκαιότητα «αναπροσαρμογής» της σχολικής εργασίας, προκειμένου το σχολείο να μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά την πολιτισμική ετερότητα, η οποία σήμερα αποτελεί μια δεδομένη κατάσταση και πρόκληση. Επιχειρείται να προσδιοριστούν οι βασικές κατευθύνσεις της αναπροσαρμογής με αναφορά σε άξονες όπως, πρόγραμμα διδασκαλίας και διδακτικές προσεγγίσεις στη σχολική τάξη, φιλοσοφία της σχολικής μονάδας ως προς την ετερότητα, οργάνωση του σχολείου και σχολική ζωή, πολυγλωσσία και διδασκαλία των γλωσσών, εκπαίδευση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Παράλληλα, συζητείται η αντίληψη που λανθάνει στις παραπάνω διαστάσεις σχετικά με τον ρόλο του εκπαιδευτικού στο πολυπολιτισμικό σχολείο, ρόλος που ουσιαστικά προϋποθέτει την επαγγελματική του ενδυνάμωση.

Λέξεις-κλειδιά: εκπαίδευση μεταναστών, φιλοσοφία και οργάνωση του σχολείου σε διαπολιτισμικό πλαίσιο, διαπολιτισμική διδασκαλία, πολυγλωσσία και γλωσσική διδασκαλία, ρόλος του εκπαιδευτικού

Abstract

The paper firstly locates a contradiction between the formal political rhetoric and the educational practice with regard to dealing with otherness in the framework of Greek education. It then highlights the challenges set to education by the immigration phenomenon, puts a basic question, which discusses our point of view concerning the position of immigrants in our societies and shortly specifies the substance of intercultural education. Then, the effort is made to clarify, in which framework and on the basis of what educational and teaching management students, teachers and the school itself can learn how to act interculturally. In specific, emphasis is put on the necessity for 'readjustment' of school work, so that schools can successfully deal with cultural otherness, which today constitutes a given situation and challenge. The paper attempts to specify the basic directions of readjustment, by discussing perspectives, such as school curriculum, teaching approaches in the classroom, philosophy of the school unit in relation to otherness, school organization and school life, multilingualism and language teaching, teacher education and in-service training. At the same time, the underlying perception of the teacher's role within the multicultural school context is discussed, which ultimately presupposes the teacher's professional empowerment.

Keywords: immigrant education, school philosophy and organization in an intercultural setting, intercultural teaching, multilingualism and language teaching, teacher's role, Greece