Συμφωνώ με τη συναδέλφισσα...

Κι εγώ θεωρώ ότι το απόσπασμα από το βιβλίο της Ιστορίας θα δυσκολέψει περισσότερο έναν αλλοδαπό μαθητή παρά η συνταγή για τους εξής λόγους: η δομή των προτάσεων είναι περίπλοκη i.e. παθητική σύνταξη, δευτερεύουσες προτάσεις κλπ., το λεξιλόγιο είναι απαιτητικό, εξειδικευμένο, επιστημονικό και χαμηλής συχνότητας, κυριαρχεί η αφαίρεση, η γενίκευση που απαιτούν μεγάλο επεξεργαστικό φόρτο. Τέλος, το κείμενο της συνταγής μπορούμε να το βρούμε στην καθημερινότητά μας και μπορεί να υποστηριχθεί από οπτικοακουστικό υλικό ευκολότερα (π.χ. εικόνες, ήχους, εικονίδια κλπ.) προκειμένου να γίνει κατανοητό.

Μπορείτε να ταξινομήσετε με κάποιον τρόπο τις δυσκολίες αυτές; Τις αναφέρετε στο σχόλιό σας, αλλά θα μπορούσατε να τις παρουσιάσετε με πιο διακριτό τρόπο;

Δεν είμαι εντελώς σίγουρη για το ποιο από τα δύο κείμενα είναι πιο δύσκολο προς κατανόηση: Η Ιστορία του Γυμνασίου ή το απόσπασμα από τις Ειδήσεις περί ευρέσεως εργασίας.

Από τη μια μεριά το ιστορικό κείμενο θα δυσκόλευε γιατί:

-περιέχει ακαδημαϊκό λόγο

-δεν υπάρχει οπτική στήριξη για την επεξήγηση πολλών λέξεων

-είναι γενικά κείμενο υψηλής πληροφορητικότητας

Όμως και το κείμενο  από τις ειδήσεις έχει τις δυσκολίες του, αφού:

-χρησιμοποιείται κι εδώ επίσημος λόγος

-είναι προφορικός λόγος (και άρα δεν μπορείς να τον ξανακούσεις), εκτός αν είναι βιντεοσκοπημένος, όπως στην παρούσα περίπτωση, οπότε η δυσκολία αυτή αίρεται

-και αυτό το κείμενο έχει υψηλή πληροφορητικότητα και μάλιστα με μια ροή λόγου γρήγορη, η οποία δε σου αφήνει περιθώρια να κατανοήσεις

Το ιστορικό κείμενο (μέσα στο σχολικό εγχειρίδιο) προσφέρει κάποια εργαλεία αντιμετώπισης στον αναγνώστη, όπως, ο τίτλος, οι πλαγιότιτλοι, οι εικόνες, τα περιεχόμενα, η κατάταξη σε εποχές κτλ. Έχει δηλαδή κάποια δομή που σε βοηθά να κατανοήσεις το περιεχόμενο (τουλάχιστον να καταλάβεις περί ού ο λόγος).

Τα τελευταία χρόνια και στις ειδήσεις στην τηλεόραση έχει βελτιωθεί η δομή, αφού έχουν προστεθεί στην οθόνη πληροφορίες όπως τίτλος είδησης, παράθυρα με πρόσωπα που μιλούν, εικόνες με γραφήματα, εικόνες από επικαιρότητα κτλ. που καλυτερεύουν το αποτέλεσμα της κατανόησης.

Όσον αφορά τα άλλα κείμενα, η συνένετευξη του Ζουγανέλη έχει μια σχετική δυσκολία αφού δεν ακούγεται καλά η φωνή του, η ομιλία είναι γρήγορη, περιέχει αστεία ή ιδιωματικές εκφράσεις και υπαινιγμούς/αναφορές στην ελληνική πραγματικότητα.

Όσον αφορά τη συνταγή μαγειρικής, η μοναδική δυσκολία της είναι η ορολογία που μπορεί να περιέχει.

Από την εμπειρία μου, επειδή διδάσκω σε τάξεις υποδοχής και σε διαπολιτισμικά σχολεία με αλλοδαπούς μαθητές, η μεγάλη δυσκολία με την ακαδημαΪκή γλώσσα είναι στη γραπτή έκφραση. Όταν δηλαδή ο μαθητής καλείται να αποδώσει γραπτά αυτό που έχει καταλάβει. Σε ένα διδακτικό αντικείμενο όπως η ιστορία παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες: αν το παιδί έχει ξαναδιδαχτεί ιστορία και ποια είναι η προδιάθεσή του απέναντι σ' αυτό το μάθημα. Σε πολλές περιπτώσεις η απάντηση και στα δύο είναι αρνητική και σε αυτή την περίπτωση τα πράγματα είναι δύσκολα.

Τι κάνω για να ξεπεράσω τις δυσκολίες;

ΤΠΕ, απλοποίηση, παράφραση, χρήση εποπτικού υλικού

Σχετικά με το πρώτο βίντεο όπου χρησιμοποιείται ο προφορικός λόγος και το οποίο αφορά τη συνέντευξη που δίνει ο Ζουγανέλης για τη δουλειά, η παρακολούθηση και κατ' επέκταση η κατανόησή του προϋποθέτει μία πολύ καλή εξοικείωση των μεταναστών μαθητών με τις δομές της ελληνικής γλώσσας, όπως, επίσης, και με το πλαίσιο αναφοράς. Πιο αναλυτικά, στο εν λόγω βίντεο παρατηρείται μία ιδιαίτερη χρήση της ελληνικής γλώσσας, αφού η γλώσσα χρησιμοποιείται με μεταφορική χροιά προκειμένου να παραχθεί χιούμορ. Το χιούμορ βασίζεται στην απόκλιση από το λογικό και το αναμενόμενο - και μάλιστα όσο μεγαλύτερη είναι η απόκλιση τόσο περισσότερο ενισχύεται το κωμικό στοιχείο-και συνεπάγεται πολύ καλή γνώση των πολιτισμικών χαρακτηριστικών, των γλωσσικών εκφράσεων και των γραμματικών κανόνων που ισχύουν στην ελληνική γλώσσα.

Στο δεύτερο βίντεο το οποίο σχετίζεται με τα στοιχεία του CEDEFOP για την αναζήτηση εργασίας σε κάποια από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ακαδημαϊκή χρήση της ελληνικής γλώσσας που υιοθετείται στο πλαίσιο της τηλεοπτικής ειδησεογραφίας την καθιστά δυσνόητη για τους αρχάριους χρήστες. Πιο συγκεκριμένα, στο δημοσιογραφικό λόγο χρησιμοποιούνται λέξεις που προσδίδουν τόνους σοβαρότητας και εγκυρότητας, σύνθετες προτάσεις, όπως, επίσης, και εξειδικευμένη ορολογία γι' αυτό είναι γλωσσικά και γνωστικά περισσότερο απαιτητικός.

Όσον αφορά το κείμενο με τη συνταγή για το ψωμί, η δομή του χαρακτηρίζεται από σχετικά απλές μορφοσυντακτικές δομές της ελληνικής γλώσσας. Επιπλέον, το μη εξειδικευμένο λεξιλόγιο λειτουργεί βοηθητικά στην κατανόησή του και οι έννοιες είναι συγκεκριμένες και ενδεχομένως και γνωστές για τους μετανάστες μαθητές.

Τέλος, τα κείμενα στο βιβλίο της Αρχαίας Ιστορίας της Α΄ Γυμνασίου προσπαθούν να να μεταδώσουν έννοιες αφηρημένες στους μαθητές που δεν τους είναι οικείες και δε σχετίζονται με τις καθημερινές τους εμπειρίες. Επομένως, απαιτούν  αυξημένη γνωστική συμμετοχή από την πλευρά των μεταναστών μαθητών για την κατανόησή τους. Επιπλέον, οι αρχάριοι μαθητές ίσως να αποτύχουν να κατανοήσουν το περιεχόμενο εξαιτίας του εξειδικευμένου λεξιλογίου ή των σύνθετων μορφοσυντακτικών δομών.

Το κάθε ένα από τα κείμενα παρουσιάζει τις ιδιαιτερότητες του.

Ως πιο ευπρόσληπτο και κατανοητό θεωρείται το κείμενο της συνταγής διότι συνοδεύεται και από εικόνες, είναι σχετικά απλό ως προς τη δομή του αλλά και το θέμα με το οποίο ασχολείται είναι πιο προσφιλές και πιο κοντά στην καθημερινή εμπειρία  των μαθητών.

Το video με τη συνέντευξη για δουλειά μπορεί να θεωρείται εύκολο για τους φυσικούς ομιλητές της Ελληνικής γλώσσας, όμως  ένας μαθητής ο οποίος δεν έχει ως μητρική γλώσσα την ελληνική δυσκολεύεται να κατανοήσει τις σημασιολογικές αποχρώσεις του χιουμοριστικού διαλόγου μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να είναι ικανός γνώστης  της νοοτροπίας και του τρόπου ζωής των Ελλήνων, της ιδιαίτερης η/και διφορούμενης χρήσης κάποιων λεκτικών σχημάτων που χρησιμοποιούνται προκειμένου να παραχθεί το κωμικό στοιχείο.

Κατά την άποψη μου το δεύτερο video το σχετικό με την αναζήτηση εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αρκετά απαιτητικό και δύσκολο στην κατανόηση διότι χρησιμοποιούνται όροι που είναι εκτός του καθημερινού λεξιλογίου (οικονομικοί, επαγγελματικοί) οι οποίοι καθιστούν το κείμενο δυσνόητο ακόμη και για τους μαθητές γυμνασιακής ηλικίας που είναι φυσικοί ομιλητές της ελληνικής γλώσσας.

Το κείμενο της Ιστορίας της Α Γυμνασίου περιέχει λεξιλόγιο εξειδικευμένο, επιστημονικό, δυσνόητο, αφαιρετικές έννοιες, αιτίες, αφορμές γεγονότων, απαιτεί κριτική και συνδυαστική σκέψη από πλευράς του μαθητή και το κυριότερο, κάθε ενότητα καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση κειμένου την οποία ο μαθητής καλείται όχι μόνο να κατανοήσει αλλά και να αποδώσει λεκτικά ή και γραπτά, προκειμένου να βελτιώσει και τη σχολική του επίδοση (γεγονός που έχει καταστεί αυτοσκοπός στο ελληνικό σχολικό σύστημα).

Νομίζω ότι το σημείο στο οποίο δεν  έχει δοθεί η δέουσα προσοχή (διότι δεν υπάρχει ο σχολικός χρόνος και ούτε η περιρρέουσα ατμόσφαιρα ευνοεί) είναι στην κοινωνική διάσταση της χρήσης της γλώσσας και πώς ο μαθητής θα έρθει σε επαφή με αυτήν. Διότι γλώσσα δεν είναι μόνο η εκφορά λόγου, η εκστόμιση κάποιων φράσεων σύμφωνων με τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της κάθε γλώσσας αλλά είναι τρόπος σκέψης, είναι νοοτροπία, είναι βίωμα και έχει πολλές διαστάσεις. Επομένως η κατανόηση ενός γραπτού κειμένου, μιας συνομιλίας πρέπει να αποτελεί συνδυασμό πολλών παραμέτρων κοινωνικών, ψυχολογικών, πολιτισμικών, πνευματικών, αντιληπτικών κα. Και στην επίτευξη αυτού του συνδυασμού παραγόντων θα πρέπει να εστιαστεί η προσοχή όλων των εμπλεκόμενων μερών (πολιτείας, εκπαιδευτικών, οικογένειας μαθητών)

Οι μαθητές δε χρειάζεται πάντοτε να γνωρίζουν όλες τις λέξεις ενός κειμένου προκειμένου να το κατανοήσουν. Εκεί που θα πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση είναι στην εξήγηση των βασικών-κομβικών λέξεων και εννοιών του κειμένου, έτσι ώστε να κατανοηθεί το κύριο νόημα της κάθε ενότητας. Πάνω σ’ αυτό θα στηριχθεί ο διδακτικός σχεδιασμός και η στοχοθεσία του μαθήματος.

Και η αξιολόγηση θα πρέπει να είναι λιγότερο μια φιλολογική πράξη και πολύ περισσότερο μια πολυδιάστατη διαδικασία που θα καταγράφει-περιγράφει την εξελικτική πορεία του κάθε μαθητή (πώς ξεκίνησε, πώς εξελίχθηκε, σε ποιο σημείο έφτασε, πού μπορεί να φτάσει).

Νομίζω πως οι συνάδελφοι κάλυψαν με τις παραπάνω απαντήσεις τα σημεία αιχμής ως προς τη δυσκολία των κειμένων.Σαφώς τα κείμενα που εμπιεριέχουν ακαδημαϊκό λόγο είναι δυσκολότερα, είτε αυτός είναι προφορικός είτε γραπτός.Οπωσδήποτε ο προφορικός λόγος είναι δυσχερέστερος ως προς την κατανόηση, αν δεν άπτεται θεμάτων της καθημερινότητας.Επειδή όμως το video αφορά σε ένα θέμα που απασχολεί όλη την κοινωνία,θεωρώ ότι ακόμη και οι μαθητές γυμνασίου θα μπορούσαν να συλλάβουν το γενικό νόημα από τα συμφραζόμενα ή μεσω της εικόνας, υπερπηδώντας  έτσι τις όποιες δυσκολίες λόγω των άγνωστων λέξεων ακόμη κι αν πρόκειται για προφορικό λόγο με γρήγορη ροή χωρίς τη δυνατότητα δευτερης επεξεργασίας που δίνει ο γραπτός λόγος.Το κείμενο της ιστορίας έχει και αυτό τις δικές του δυσκολίες με κύρια τη χρήση ειδικής ορολογίας. Φαντάζει αποθαρρυντική για έναν μαθητή η ενασχόληση μ'αυτό ή η καταβολή προσπάθειας για κατανόησή του.Μας ξεγελάει ίσως η έκταση του κειμένου που μας δόθηκε.Ας μην ξεχνάμε ότι σε καμία περίπτωση δε διδάσκεται όλο μαζί,αλλά κατά ενότητα,οπότε με την απαραίτητη συμβολή του διδάσκοντα για επεξηγήσεις,παραδείγματα,απλοποιήσεις εννοιών ή ό,τι άλλο,αλλά και τις συνοδευτικές εικόνες γίνεται ελκυστικότερο και είναι εφικτή η κατανόηση του μεγαλύτερου μέρους ακόμη και για μαθητές που η ελληνική γλώσσα δεν είναι η μητρική τους.